Zapoznajmy się z systemem podatkowym w Polsce, w tym z podatkami dochodowymi (PIT, CIT) oraz podatkiem VAT. Praktyczne porady, przykłady i szczegółowe omówienia pomogą Ci lepiej zrozumieć podatki w Polsce i zarządzać swoimi obowiązkami podatkowymi.

Chcesz wiedzieć o tych podatkach coś więcej, ale nie wiesz, od czego zacząć… to zrozumiałe. Ilość informacji może być przytłaczająca.

Mam na to sposób, który ci to ułatwi 😀

ZACZNIJ OD OGÓŁU DO SZCZEGÓŁU

Dlaczego?  

Zobacz, jeśli idziesz do księgarni kupić książkę, to zazwyczaj wiesz przynajmniej jaki gatunek cię interesuje: romans, komedia czy kryminał. Nie czytasz wszystkich możliwych książek, od deski do deski (bo pewnie nigdy byś z niej nie wyszedł), ale wiedząc już, że chcesz kryminał, wybierasz kilka pozycji do porównania. 

I tak za każdym razem…

Wskazówka

Tak samo podchodź do podatków, najpierw dowiedz się jakie podatki istnieją w Polsce, a potem zacznij się zagłębiać w ten, który w danym momencie cię zainteresuje. 

Co w takim razie mamy do wyboru?

Podatki w Polsce – PIT, CIT, VAT

Najbardziej dochodowe dla rządu są właśnie podatki dochodowe i podatek od towarów i usług (VAT). Tych podatków Polacy płacą najwięcej. 

Ale to nie dlatego zaczynam właśnie od zestawienia tych dwóch rodzajów podatków ze sobą, więc dlaczego? 

Wiele osób nie widzi różnicy między VATem a Podatkiem dochodowym. To podatek i to podatek, więc w sumie wszystko jedno. A różnica jest i to spora.

Podatki dochodowe (PIT, CIT) to całkiem inny rodzaj podatku niż VAT. Nie są one od siebie zależne. Można płacić PIT i być VATowcem lub płacić CIT, a VATowcem nie być. W tym przypadku istnieje wiele konfiguracji. 

Podatki dochodowe są regulowane przez inne ustawy, niż podatek VAT. Dlatego są one od siebie niezależne. 

Jeśli chcesz mądrze przyswajać wiedzę o podatkach, tak, żeby została w twojej głowie na dłużej, wszystko, o czym będziesz czytał, oddzielaj grubą linią w swojej głowie. 

Przykład
Jeśli czytasz o rozliczeniu samochodu, to podziel przeczytane informacje między podatek dochodowy, oraz VAT.

W każdej ustawie znajdziesz trochę inne zasady. Nie pozwól, na to, żeby zaczęły ci się mieszać w głowie 🙂 Nic cię tak nie zniechęci jak to, gdy będziesz pamiętał o zasadach, ale nie będziesz wstanie określić, z której ustawy one pochodzą.

To zaczynajmy 😀

Podatki Dochodowe w Polsce

W jaki sposób je płacisz?

Tyle tylko, że aby nas ta kwota nie przytłoczyła swoją wielkością, w ciągu roku płacimy zaliczki na podatek. To są takie przedpłaty, których dokonujemy, aby przy rozliczeniu  podatku nie mieć do zapłaty 20 tys., a np. 1 tys. 

Przykład pokazujący schemat podatku rocznego i zaliczek
Jan Kowalski osiąga w 2023 roku dochód miesięczny w wysokości 10.000 co miesiąc i jest zatrudniony na umowę o prace. Co miesiąc odprowadza zaliczkę w wysokości 1.000 zł

Za cały rok jego dochód będzie wynosił 120.000. (12 miesięcy x 10.000)
Podatek, jaki powinien zapłacić za 2023 rok to: 10.800 zł 
Zaliczki zapłacone w ciągu 2023 roku to 12.000 zł. 
Gdyby Kowalski nie odprowadzał zaliczek, to za 2023 rok musiałby zapłacić 10.800 zł podatku. Taką kwotę ciężko wyłożyć na raz, nawet przy takich zarobkach. Płacąc zaliczki, nadpłacamy nas przyszły podatek, więc Kowalski, zamiast zapłacić 10.800 zł, dostaje zwrot na 1.200 zł.  

Na to, w jakiej wysokości zapłacisz podatek dochodowy, ma również wpływ, w jaki sposób ten dochód uzyskujesz. 

Praca u kogoś

Jeżeli u kogoś pracujesz (legalnie🙂) i  masz podpisaną umowę o pracę, umowę zlecenie czy umowę o dzieło, zaliczki na podatek odprowadza za ciebie płatnik.

Jeśli sądzisz, że w takim razie jest super, bo to pracodawca płaci za ciebie, to jesteś w dużym błędzie.

Rzeczywiście pracodawca wpłaca za ciebie zaliczki do Urzędu Skarbowego, ale wcześniej te zaliczki na podatek zabiera z twojego wynagrodzenia. Czyli nasz Kowalski, zamiast dostać wynagrodzenie – 10 tys., dostaje 9 tys. 

Praca na własny rachunek

Jeżeli prowadzisz własny biznes to za wyliczanie zaliczek na podatek i ich wpłacanie, jesteś odpowiedzialny sam. Możesz mieć zatrudnioną księgową, która ewentualnie go za ciebie policzy, ale wpłat i tak dokonujesz z własnej kieszeni.

Rodzaje podatków dochodowych w Polsce

W zależności od tego czy jesteś osobą fizyczną, czy osobą prawną, powinieneś płacić:

PIT — Podatek dochodowy od osób fizycznych

CIT — podatek dochodowy od osób prawnych

PIT

Każda osoba fizyczna, może sama zdecydować, w jaki sposób chce uzyskiwać swój dochód.

• Możesz być u kogoś zatrudniony
• Możesz prowadzić jednoosobową działalność 
• Możesz prowadzić spółkę osobową (niemająca osobowości prawnej)

W każdym z tych 3 przypadków masz inne możliwości do rozliczania PIT.

Zatrudnienie u kogoś

Jeśli u kogoś pracujesz, twój PIT wyliczany jest na zasadach ogólnych, tzw. skali podatkowej. 

Jednoosobowa działalność gospodarcza (jdg)

W tym przypadku masz 4 opcje, żeby rozliczyć podatek PIT:

• Skala podatkowa
• Podatek liniowy
• Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych
• Karta podatkowa 

Uwaga!
Możliwość rozliczania kartą podatkową, jest pomału wycofywana. Nowe firmy, już nie mają możliwości jej wybrać, więc jeśli teraz zakładasz jdg, możesz wybierać tylko między 3 pierwszymi sposobami.  

Spółki osobowe

Spółki osobowe wyróżnia to, że dochód, który spółka wypracuje, jest podzielony między wspólników i każdy z nich płaci podatek od części, która na niego przypada.

Przykład:
W 2023 roku spółka jawna osiągnęła dochód 100 tys. zł. Wspólnikami są Jan Kowalski, mający 60% udziałów, oraz Piotr Nowak, posiadający 40% udziałów. Jan Kowalski zapłaci podatek dochodowy PIT od 60 tys. zł (100 tys. zł x 60%), natomiast Piotr Nowak od 40 tys. zł (100 tys. zł x 40%). 

Każdy ze wspólników może również wybrać 1 z 3 form opodatkowania: 

• Skala podatkowa
• Podatek liniowy
• Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych

W tym przypadku jest jeszcze kilka zasad i w zależności od tego, na jaki rodzaj spółki się zdecydujesz oraz ile takich spółek posiadasz, będziesz ograniczony co do wyboru wszystkich form opodatkowania. 

CIT

Podatek od osób prawnych, jest rozliczany przez:

spółki kapitałowe:

• spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością (z o.o.)
• spółkę akcyjną (S.A)
• prostą spółkę akcyjną (P.S.A)

oraz niektóre spółki osobowe:

• spółkę komandytową (od 2021)
• spółkę komandytowo-akcyjną
• w wyjątkowych sytuacjach spółkę jawną (od 2021)

Jeżeli chodzi o formy opodatkowania, w CIT takie nie występują.

Generalnie osoby prawne odprowadzają podatek dochodowy CIT w wysokości 19%.

Istnieje możliwość zmniejszenia stawki do 9%, jeżeli spółka jest małym podatnikiem wg CIT

Małym podatnikiem CIT jest ten, u kogo wartość przychodu ze sprzedaży (wraz z kwotą należnego VAT) nie przekroczyła w poprzednim roku podatkowym równowartości 2 mln euro. (W 2023 to 9 mln 654 tys.)
[art. 4a pkt 10 ustawy o CIT]

---

Myślę, że już teraz wiesz, o co chodzi z podatkami dochodowymi i nie będziesz miał problemu, żeby je rozróżniać. W kolejnych artykułach na blogu będą się pojawiać wpisy na temat poszczególnych form opodatkowania, gdzie będą bardziej szczegółowo opisane. 

Podatek VAT

Teraz przejdziemy do omówienia drugiego, bardzo ważnego podatku, jakim jest podatek VAT. 

W Polsce pełna nazwa tego podatku brzmi podatek od towarów i usług, natomiast w krajach Unii Europejskiej nazywany jest on podatkiem od wartości dodanej.

Kto go musi płacić, ile i od czego?

Podatek VAT tak naprawdę płacą wszyscy, którzy coś kupują lub sprzedają, nieważne w tym przypadku jest to czy prowadzą działalność, czy nie. 

Podatek VAT ma całkowicie inne zasady rozliczania, niż podatek dochodowy. W podatku dochodowym podstawą jest roczny dochód.

Do wartości netto doliczany jest VAT w zależności od tego, jaki towar czy usługę kupujemy. Zaczynając od 23% (stawka podstawowa), przez 8%, 5%, 0%. 

Ciekawostka
W 2011 roku rząd zdecydował o chwilowej podwyżce stawek VAT, z 22% na 23% oraz z 7% na 8%. Ta chwila trwa do dziś. 

Te przykłady pokazują, że nieważne kim jesteśmy i czym się zajmujemy, podatek VAT i tak nas dotyczy. 

Kto płaci VAT na serio?

Gdyby, każdy musiał zapłacić podatek od tego samego towaru, podatek VAT naliczany dla jednego towaru, w sumie przekroczyłby wartość tego towaru. Dlaczego?

Tak dla sprostowania. Schemat ten jest bardzo uproszczony i taki obrót nigdy nie będzie miał miejsca w rzeczywistości, ale dobrze pokazuję zasadę naliczania podatku VAT.

Zobacz, w sumie cały ten obrót dotyczy tych samych długopisów, których prawdziwa wartość to 100 zł. Gdyby każdy, kto brał udział w tym obrocie, musiał płacić VAT, w sumie tego podatku nazbierałoby się aż 92 zł. Prawie dwa razy tyle, co wartość realna.

To by było mocno niesprawiedliwe, dlatego niektórzy, biorący udział w obrocie, mogą VAT odliczać. 

Z drugiej strony, żeby coś sprzedać, najpierw trzeba coś kupić. Taki podatek, który kupujący ma doliczony do faktury to podatek naliczony, czyli, który naliczył mu sprzedawca i go nim obciążył. Stanowi on podstawę do zwrotu przez Urząd Skarbowy.

Ogólna zasada podatku VAT jest taka, że powinien on być neutralny dla podatnika. Raz trzeba podatek zapłacić do urzędu, gdy coś sprzedajesz, ale z drugiej strony podatek jest zwracany gdy coś kupujesz. 

Na schemacie widać dokładnie jak to działa:

Producent A – odprowadził do US 23 zł (VAT należny), bo dostał go od Hurtowni B, ale równocześnie musiał kupić  jakieś materiały, za które zapłacił brutto i dlatego może ten VAT odliczyć (VAT naliczony). Dla uproszczenia niech to będzie również 23 zł. Widać, że wychodzi na 0. 

Sytuacja powtarza się przy każdej kolejnej sprzedaży. 

Hurtownia B – realnie zapłaciła 23 zł do A, więc może ten VAT odliczyć, ale sprzedała do C, więc VAT należny odprowadza do US w wysokości 23, czyli jest na 0

Hurtownia C –  realnie zapłaciła 23 zł do B, więc może ten VAT odliczyć, ale sprzedała do D, więc VAT należny odprowadza do US w wysokości 23, czyli jest na 0

Sklep D –  realnie zapłacił 23 zł do C, więc może ten VAT odliczyć, ale sprzedał do E, więc VAT należny odprowadza do US w wysokości 23, czyli jest na 0

Konsument E – jest on tylko kupującym, więc D obciążył go 23 zł i rzeczywiście o tyle więcej mu zapłacił. Tyle że konsument już dalej nie odsprzedaje długopisu, więc realnie został obciążony na 23 zł. 

Podsumowując, podatkiem VAT za zakup długopisów o prawdziwej wartości 100 zł, całkowicie został obciążony konsument E w wysokości 23 zł. Reszta firm biorących udział w obrocie, wyszła na 0. 

---

Podsumowanie

Do zapamiętania z tej lekcji jest to, że

Podatek dochody i podatek VAT łączy jedynie to, że obie rzeczy to podatki. 

Można jednocześnie płacić oba te podatki. Jeden nie wyklucza drugiego. 

Już na pewno nie wolno mylić VATu z ryczałtem. Dlaczego? 

Odpowiedź zostaw w komentarzu 🙂