Bilans to jedna z podstawowych części sprawozdania finansowego. Na jego podstawie bilansu jesteś w stanie stwierdzić, czy firma jest w dobrej kondycji, czy może chyli się ku upadkowi. Księgi rachunkowe zostały wymyślone właśnie po to, aby taki bilans można było sprawnie przygotować.

Dlaczego zaczynamy naukę od bilansu?

Nie wiem, czy też tak masz, ale ja nie potrafię przyswajać wiedzy, jeśli nie wiem, dlaczego powinnam się tego uczyć.

Możesz się zastanawiać, dlaczego zaczynamy od bilansu, który jest efektem końcowym prawidłowego prowadzenia ksiąg rachunkowych.

Czemu zaczynamy od końca?
Odpowiedz na to pytanie, jest bardzo prosta.
Żeby zrozumieć pełną księgowość, najpierw trzeba wiedzieć, po co ją prowadzić. Prawidłowe prowadzenie ksiąg rachunkowych, ma służyć przygotowaniu sprawozdania finansowego, w tym bilansu. Skoro naszym celem jest sprawozdanie finansowe, najpierw trzeba je dobrze poznać, aby wiedzieć, na co później zwrócić uwagę, podczas księgowania na konta.

NIEZBĘDNIK

Skoro, już wiesz, czemu zaczynamy od bilansu, przygotuj się do kolejnej części wpisu.

• Wydrukuj Bilans
  • Znajdziesz go również tutaj „Bilans”
• Dodatkowo radzę zaopatrzyć się w Ustawę o rachunkowości [UoR].
  • Można kupić ją w formie książeczki, albo pobrać na telefon/tablet w formie PDF.
• Przygotuj kolorowe długopisy, zakreślacze, karteczki, co tylko ułatwi ci zapamiętywanie 🙂

Pamiętaj!
Im bardziej staranne notatki zrobisz, tym chętniej będziesz do nich później wracał, żeby powtórzyć sobie materiał.

Co to jest bilans?

Bilans jest przedstawieniem w formie tabeli majątku przedsiębiorstwa oraz źródeł finansowania tego majątku. Bardziej po polsku, skąd firma wzięła pieniądze, żeby kupić swój majątek.

Po lewej stronie w tabeli są pokazane Aktywa, które obrazują majątek, a po prawej Pasywa — czyli źródła finansowania majątku.

Ćwiczenie
Czy Nieruchomość w twojej firmie to aktywa, czy pasywa?
Czy zaciągnięty kredyt to aktywa, czy pasywa?
Zostaw odpowiedź w komentarzu, a dam ci znać czy jest ok 🙂

3 wzory bilansu

Jak zerkniesz sobie do UoR na sam koniec, zauważysz, że bilans przedsiębiorstw jest w załączniku 1, załączniku 4 oraz w załączniku 5. Dlaczego, aż tyle razy się powtarza?

Na rynku funkcjonują różne firmy, które różnią się wielkością, generowanymi przychodami oraz ilością zatrudnianych pracowników. Spółka mała, która nie generuje milionowych przychodów, nie będzie musiała przygotowywać tak szczegółowego sprawozdania, jak jakaś międzynarodowa korporacja.

Jak więc wygląda podział:

Jednostki mikro — bilans zał.4

Jeżeli w roku obrotowym, za który sporządzają sprawozdanie finansowe, oraz w roku poprzedzającym ten rok obrotowy, a w przypadku jednostek rozpoczynających działalność — w roku obrotowym, w którym rozpoczęły działalność, nie przekroczyły co najmniej dwóch z następujących trzech wielkości:

1.500.000 zł — w przypadku sumy aktywów bilansu na koniec roku obrotowego,
3.000.000 zł — w przypadku przychodów netto ze sprzedaży towarów i produktów za rok obrotowy,
10 osób — w przypadku średniorocznego zatrudnienia w przeliczeniu na pełne etaty

Art.3 ust. 1a pkt. 1 UoR

---

Jednostki małe — bilans zał. 5

Jeżeli w roku obrotowym, za który sporządzają sprawozdanie finansowe, oraz w roku poprzedzającym ten rok obrotowy, a w przypadku jednostek rozpoczynających działalność — w roku obrotowym, w którym rozpoczęły działalność, nie przekroczyły co najmniej dwóch z następujących trzech wielkości:

25.500.000 zł — w przypadku sumy aktywów bilansu na koniec roku obrotowego,
51.000.000 zł — w przypadku przychodów netto ze sprzedaży towarów i produktów za rok obrotowy,
50 osób — w przypadku średniorocznego zatrudnienia w przeliczeniu na pełne etaty

Art.3 ust. 1c pkt. 1 UoR

---

Jednostki inne — bilans zał. 1

Dotyczy wszystkich pozostałych przedsiębiorstw.

Trzeba podkreślić, że nawet jeśli przedsiębiorstwo jest małe lub mikro, nie jest zobowiązane do korzystania z uproszczeń. Może wykonać bilans bardziej rozbudowany, dla jednostki innej.

---

Do celów edukacyjnych, będziemy korzystać z bilansu dla jednostki innej.
Jest on najbardziej rozbudowany, a lepiej najpierw przyswoić więcej i mieć z głowy, niż się potem głowić.
Najwięcej przedsiębiorstw sporządza właśnie ten bilans.
Później będzie ci łatwiej tworzyć konta księgowe, wierz mi 🙂

Przygotuj teraz wydrukowany plik „Bilans” i nie szczędź na nim swoich notatek i zapisków.

To bardzo ważne, aby na samym początku nauczyć się tego bilansu, wierz mi, dzięki temu, później będzie ci dużo łatwiej.

Aktywa — na co się dzielą?

Jak już wcześniej wspominałam, aktywa w bilansie przedstawiają majątek firmy. To, co ona na dany dzień posiada.

Aby łatwiej się odnaleźć w bilansie, ten majątek przedstawiony jest wg rosnącej płynności.
Oznacza to, że na samej górze znajdziesz majątek, który najciężej jest upłynnić, czyli zamienić na czysty pieniądz, za to za samym dole to, co już ty pieniądzem jest.

Aktywa dzielą się na 2 kategorie:

• Aktywa trwałe
• Aktywa obrotowe

Aktywa trwałe

To taki majątek firmy, który posiada on przez okres dłuższy niż 1 rok i jest on najmniej płynny.

Aktywa obrotowe

To taki majątek firmy, który posiada on przez okres krótszy niż 1 rok, który często jest wymieniany i nie ma większego problemu, aby go upłynnić.

W dalszej części omówię dokładniej, co wchodzi w skład aktywów.
Już chcesz tam zajrzeć?

Pasywa — na co się dzielą?

Pasywa, będą odzwierciedlały, skąd firma wzięła pieniądze, aby nabyć majątek pokazany w aktywach. Jak wiadomo, nic w życiu nie jest za darmo 😀

Pasywa też mają swój odpowiedni układ, a mianowicie ułożone są wg rosnącej wymagalności.
Oznacza to, że na samej górze znajdziesz pieniądze, których nikomu nie musisz zwracać (nie mają terminu wymagalności lub jest on bardzo długi) za to na dole znajdziesz pozycje, które będziesz musiał zwrócić. Im pozycja jest niżej, tym szybciej trzeba oddawać pieniądze.

Podobnie jak w aktywach, pasywa również dzielimy na 2 rodzaje:

• kapitały własne
• zobowiązania i rezerwy

Kapitały własne

To własne pieniądze właścicieli, które zostały włożone do spółki oraz własne zyski spółki, które wygenerowała. Skracając, to twoje pieniądze, w twojej firmie.

Zobowiązania i rezerwy

Rezerwami będziemy zajmować się nieco później, na razie skupmy się na zobowiązaniach.

Zobowiązania to pieniądze pożyczone od innych, który na dany dzień nie zostały jeszcze zwrócone, a tym samym finansują działalność.

W dalszej części omówię dokładniej, co wchodzi w skład pasywów.
Już chcesz tam zajrzeć?

Równowaga bilansowa

Jak już wiesz, co to są aktywa, a co to są pasywa, możesz wysnuć wnioski, że te dwie pozycje ZAWSZE MUSZĄ BYĆ RÓWNE.

Jest to jedna z najważniejszych zasad rachunkowości, zasada równowagi bilansowej.

Skoro w pasywach pokazujemy, skąd zostały wzięte fundusze na zakup majątku, nie ma opcji, żeby obie się nie równały.

Ta zasada widnieje nawet na wzorach bilansu, które dla ciebie przygotowałam, abyś nigdy o niej nie zapomniał. (Lewy, dolny róg kartki 🙂 )

Przejdźmy teraz do bardziej szczegółowego omówienia pozycji bilansu.

Aktywa – szczegółowe omówienie

Aktywa trwałe

WNiP

Ogólnie jest to majątek, którego nie jesteś w stanie zobaczyć.

Koszty zakończonych prac rozwojowych

Spółka wytworzyła np. nowe oprogramowanie, które teraz będzie sprzedawać.

Wartość firmy

Jest to różnica między ceną nabycia firmy, a jej wartością godziwą aktywów netto.

Inne wartości niematerialne i prawne

Jest to taki majątek firmy, którego nie jesteśmy w stanie zobaczyć, dotknąć, zniszczyć tak fizycznie oraz będzie używany przez okres dłuższy niż 1 rok.

Przykłady:
Oprogramowania komputerowe
Licencje
Patenty
Koncesje

Zaliczki na WNiP

Są to pieniądze przekazane dostawcom, które są związane z przyszłym nabyciem WNiP.

Rzeczowe aktywa trwałe

Środki trwałe

To majątek firmy, który jesteś w stanie zobaczyć, dotknąć, zniszczyć tak fizycznie oraz będzie używany przez okres dłuższy niż 1 rok.

Przykład:
Budynki
Samochody
Grunty
Maszyny

Ważne!
Do środków trwałych, również zaliczane jest prawo wieczystego użytkowania gruntu, czy prawo do lokalu.

Środki trwałe w budowie

Jest to majątek firmy, który w przyszłości będzie zaliczony do środków trwałych, ale na ten moment nie jest jeszcze zdatny do używania.

Przykład
Pierwsze co przychodzi ci do głowy, to zapewne jakiś budynek, który jest w trakcie budowy. Oczywiście masz racje, jest to środek trwały w budowie, ale oprócz niego może nim być np.:
komputer bez oprogramowania
maszyna, która nie została jeszcze zamontowana

Zaliczki na Środki trwałe w budowie

Są to pieniądze przekazane dostawcom, które są związane z trwającą budową, czy zakupem środka trwałego.

Należności długoterminowe

Ogólnie należności to pieniądze, które ktoś jest nam winny i powinien nam je oddać. Należności długoterminowe, to należności, które powinny być zapłacone za okres dłuższy niż rok.

Ważne !
W tym miejscu nigdy nie będą pokazane należności od odbiorców z tyt. dostaw i usług.

Przykład
Firma sprzedała środek trwały, gdzie termin płatności faktury był za 15 miesięcy.

Inwestycje długoterminowe

Inwestycje, to lokata własnych pieniędzy w jakieś przedsięwzięcie, gdzie są nadzieje na zyski, ale można ponieść również straty.

Nieruchomości inwestycyjne

Zakupione nieruchomości, które nie są używane do bieżącej działalności jednostki, ale w celu np. wynajmu, z którego spółka czerpie dodatkowe zyski, lub np. zakupiła nieruchomość z myślą, że za kilka lat będzie ją można sprzedaż drożej i na tym zarobić.

WNiP, które są inwestycjami

Podobna sytuacja, jak w przypadku nieruchomości inwestycyjnych. Nie są używane na potrzeby bieżące, ale w celu lokaty nadwyżki pieniędzy.

Długoterminowe aktywa finansowe

W tym miejscu umieszczane są:
nabyte udziały i akcje innych spółek
inne papiery wartościowe to np. obligacje
udzielone pożyczki długoterminowe

Inne inwestycje długoterminowe

Są to np. dzieła sztuki, metale szlachetne czy inne różne eksponaty.

Długoterminowe rozliczenia międzyokresowe

Na ten moment nie ma sensu omawiać tej pozycji, bo są to już tematy nieco bardziej zaawansowane, ale warto wiedzieć, co się pod nią kryje.

Aktywa z tytułu odroczonego podatku dochodowego

Inne rozliczenia międzyokresowe

Aktywa obrotowe

Zapasy

Materiały

Są to rzeczy zakupione w celu wykorzystania ich w produkcji, do wyprodukowania produktu gotowego.

Półprodukty i produkty w toku

Są to produkty gotowe, które nie są jeszcze skończone.

Produkty gotowe/ Wyroby gotowe

Są to przedmioty wytworzone przez spółkę w celu sprzedaży.

Towary

Są to przedmioty zakupione od innej jednostki w celu ich dalszej odsprzedaży.

Zaliczki na dostawy i usług

Są to pieniądze przekazane dostawcom, które są związane z przyszłym nabyciem zapasów.

Należności krótkoterminowe

To pieniądze, które ktoś jest nam winny i powinien nam je oddać. Należności krótkoterminowe, to należności, które powinny być zapłacone w okresie krótszym niż 1 rok.

Z tytułu dostaw i usług

Są to należności od naszych odbiorców, którym sprzedajemy nasze zapasy.

Ważne
W tym miejscu pokazujemy wszystkie takie należności, nie ważne kiedy upływa termin płatności za fakturę.

z tytułu podatków, dotacji, ceł, ubezpieczeń społecznych i zdrowotnych oraz innych świadczeń.

Jak sama nazwa wskazuje, są to należności od Urzędu Skarbowego, ZUS, Urzędów celnych itd.

inne

W tej pozycji pokazujemy należności, których nie pokazaliśmy w powyższych pozycjach. Jest to taki „worek” na wszystkie pozostałe należności.

Przykład
Wypłaciliśmy pracownikowi zaliczkę na zakup materiałów, ale jeszcze ich nie kupił. Mamy więc od niego należność. Nie jest on ani odbiorcą, bo nic od nas nie kupił, ani też Urzędem czy ZUSem, dlatego ląduje w pozycji Inne

dochodzone na drodze sądowej

To takie należności, w których odbiorca nie chciał zapłacić spółce, więc stwierdzono, że zostanie mu wytoczona sprawa sądowa.

Inwestycje krótkoterminowe

Inwestycje, to lokata własnych pieniędzy w jakieś przedsięwzięcie, gdzie są nadzieje na zyski, ale można ponieść również straty.

Krótkoterminowe aktywa finansowe

udziały i akcje

inne papiery wartościowe np. obligacje

udzielone pożyczki krótkoterminowe

inne krótkoterminowe aktywa finansowe

np. czeki, weksle ważne od 3 do 12 miesięcy

środki pieniężne i inne aktywa pieniężne

W tym miejscu pokazane będą pieniądze na rachunkach bankowych i w kasie.

Krótkoterminowe rozliczenia międzyokresowe

Jeszcze przyjdzie na to czas 🙂

Należne wpłaty na kapitał podstawowy (wielkość ujemna)

Udziały (akcje) własne (wielkość ujemna)

Te dwie pozycje C i D, również nie są Ci potrzebne na tym etapie.

Pasywa – szczegółowe omówienie

Kapitały własne

Kapitał podstawowy

Są to wniesione pieniądze lub majątek przez właściciela.

Kapitał zapasowy i inne kapitały

Tworzone są z bieżących zysków z działalności lub np. z dopłat wspólników.

Zysk/strata z lat ubiegłych

Kwota zysku wygenerowanego w poprzednich latach, o której jeszcze nie zdecydowano, czy zostanie np. przekazana w formie dywidendy, czy może powiększy kapitał zapasowy.
Kwota straty wygenerowanej w poprzednich latach, o której jeszcze nie zdecydowano, czy zostanie pokryta np. z kapitału zapasowego.

Zysk/strata netto

Kwota zysku lub straty, wygenerowana w bieżącym roku, za który sporządzany jest bilans. Jest to kwota wynikająca z RZiS.

Odpisy z zysku netto w ciągu roku obrotowego (wielkość ujemna)

Są to wypłacone zaliczki wspólnikom, przed osiągniętym zyskiem w danym roku.

Zobowiązania i rezerwy ( Kapitały obce)

Zobowiązania to pieniądze, które my (spółka) jesteśmy komuś winni i powinniśmy je oddać.

Ważne
Zobowiązania są przeciwieństwem należności.

Rezerwy to kolejny temat, którego nie ma sensu omawiać na tym etapie 🙂

Zobowiązania długoterminowe

To np. kredyty i pożyczki, które są do spłaty w terminie dłuższym niż rok.

Zobowiązania krótkoterminowe

kredyty i pożyczki

kredyty i pożyczki, które są do spłaty w terminie krótszym niż rok

z tytułu dostaw i usług

Są to zobowiązania wobec naszych dostawców, od których kupujemy nasze zapasy.
zaliczki otrzymane na dostawy

Ważne
W tym miejscu pokazujemy wszystkie takie zobowiązania, nie ważne kiedy upływa termin płatności za fakturę.

zaliczki na dostawy

Są to pieniądze otrzymane od odbiorców, które są związane z przyszłym nabyciem przez nich naszych produktów.

zobowiązania wekslowe

Z tytułu wystawionych weksli własnych

z tytułu podatków, ceł, ubezpieczeń i innych świadczeń

Jak sama nazwa wskazuje, są to zobowiązania od Urzędu Skarbowego, ZUS, Urzędów celnych itd.

z tytułu wynagrodzeń

Są to jeszcze niewypłacone wynagrodzenia pracownikom.

Fundusze specjalne

Tutaj umieszczamy np. Zakładowy Fundusz Świadczeń Socjalny.

Rozliczenia międzyokresowe

To jeszcze przed tobą, ale wiedz co znajduje się pod tą pozycją.🙂

Ujemna wartość firmy

Inne rozliczenia międzyokresowe

Mam nadzieję, że teraz bilans nie będzie stanowił dla ciebie problemu.

Koniecznie przyswój sobie, co mieści się w aktywach, a co w pasywach. Bez tego bardzo ciężko będzie ci przyswoić wiedzę z kolejnych lekcji.

Rachunkowość to budowanie zamku cegiełka po cegiełce. Jeśli nie zrozumiesz tego co jest u podstaw, nie ma sensu przechodzić na level wyżej, dlatego…

Coś ominąłeś? Możesz wrócić do poprzedniej lekcji 🙂

Chyba, że może chcesz więcej? Sprawdź kolejną lekcje 🙂

A tym czasem, daj znać w komentarzu, z czym masz największy problem w bilansie 😀