Dowiedz się, kiedy darowizny podlegają opodatkowaniu VAT, jakie są zasady odliczenia podatku przy przekazywaniu darowizn rzeczowych, oraz jak odliczyć je od dochodu. Sprawdź również wyjątki w VAT dla darowizn na rzecz powodzian!

Darowizny przekazane – podatek VAT

W tym miejscu skupimy się tylko na darowiznach rzeczowych, ponieważ darowizny pieniężne nigdy nie będą rozpatrywane w kontekście VAT.

Charakterystyczną cechą podatku VAT jest to, że jest on przerzucany na nabywcę. W przypadku przekazywania darowizn działa ta sama zasada co przy sprzedaży i jest to główna zasada w VAT, którą warto zapamiętać.

Jeżeli odliczamy VAT od zakupu towaru, to w momencie sprzedaży lub przy przekazaniu, nawet za darmo, mamy obowiązek naliczyć VAT należny.

W ten sposób zachowana jest równowaga w VAT i nie ma podwójnego opodatkowania.

Chcesz się dowiedzieć więcej o tym , jak działa podatek VAT, zapraszam cię do mojego poprzedniego artykułu:

Podatki w Polsce – podatek dochodowy, a VAT

Kiedy można odliczyć VAT od zakupu towarów przeznaczonych na darowizny?

Żeby lepiej zrozumieć mój tok myślenia w tym kontekście, przeanalizujemy po kolei różne artykuły z ustaw:

Zacznijmy od ustawy o podatku VAT. Podaje ona, że:

Przez dostawę towarów, rozumie się również przekazanie nieodpłatnie przez podatnika towarów należących do jego przedsiębiorstwa, w szczególności:
1) przekazanie lub zużycie towarów na cele osobiste podatnika lub jego pracowników, w tym byłych pracowników, wspólników, udziałowców, akcjonariuszy, członków spółdzielni i ich domowników, członków organów stanowiących osób prawnych, członków stowarzyszenia,
2) wszelkie inne darowizny
jeżeli podatnikowi przysługiwało, w całości lub w części, prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego z tytułu nabycia, importu lub wytworzenia tych towarów lub ich części składowych.

Przekładając ten artykuł na język bardziej zrozumiały dla człowieka, wnioskujemy, że czynny podatnik VAT może odliczyć VAT od zakupu towarów, które chce przekazać w darowiźnie, tylko wtedy kiedy przysługuje mu do tego prawo.

Tutaj nasuwa się pytanie, kiedy podatnik ma prawo do odliczenia podatku VAT. W ustawie znajdujemy zapis, że

Podatnik ma prawo do odliczenia podatku VAT w zakresie, w jakim towary i usługi są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych.

a,

Czynności opodatkowane to czynności związane prowadzeniem działalności gospodarczej i z uzyskaniem przychodu.

Podsumowując,
Jeśli kupujemy towary do działalności gospodarczej w celu jej prowadzenia i uzyskiwania przychodu, możemy odliczać VAT od takich zakupów, jeżeli natomiast kupujemy z zamiarem przekazania ich dalej, takiego prawa nie mamy.

PS: Bardzo dużo mówię o tym, żeby korzystać tylko z pewnych źródeł i artykułów, które podają źródła, dlatego wszystkie artykuły z ustaw, z których korzystam, znajdziesz na samym dole wpisu 🙂 Polecam im się przyjrzeć jeszcze dokładniej.

Zakup towarów w celu przekazania ich w darowiźnie (również dla powodzian):

Mamy dwa scenariusze, które trzeba rozważyć:

Pierwszy — zakup towarów z zamiarem przekazania

Jeśli dokonujemy zakupu towarów od razu z zamiarem przekazania ich w ramach darowizny i inaczej takiego zakupu byśmy nie dokonali, nie mamy prawa do odliczenia podatku VAT.

Drugi — zakup towarów do działalności

Jeśli dokonujemy zakupu towarów do działalności gospodarczej, ale po pewnym czasie stwierdzamy, że ten towar jednak nie jest nam potrzebny i chcemy go przekazać w darowiźnie, mamy prawo do odliczenia podatku VAT od zakupionych towarów, ale trzeba pamiętać o naliczeniu VAT należnego od nieodpłatnego przekazania towaru.

Kiedy trzeba naliczyć VAT należny od nieodpłatnego przekazania towarów przeznaczonych na darowizny?

Przytoczę tutaj po raz kolejny, ogólną zasadę w VAT.

Jeśli odliczamy VAT naliczony, mamy obowiązek naliczyć VAT należny.

Tutaj, przy VAT należnym mogą się pojawić 4 scenariusze:

Pierwszy — zakup towarów z zamiarem przekazania

Od takich towarów nie mamy prawa odliczyć VAT, więc nie musimy naliczać VAT należnego z tytułu nieodpłatnego przekazania.

Drugi — zakup towarów do działalności, bez odliczenia VAT

Czasem zdarza się taka sytuacja, że kupujemy towary, do których mamy prawo odliczenia podatku VAT, ale decydujemy się, aby takiego VAT nie odliczać. Czy w takim razie, jeśli taki towar przekażemy w darowiźnie, musimy naliczać VAT należny? Niestety, tak. Przysługiwało nam prawo do odliczenia, z którego dobrowolnie nie skorzystaliśmy, ale przy przekazaniu mamy obowiązek naliczyć VAT należny.

Trzeci – przekazanie artykułów spożywczych ( bez alkoholu)

Jeżeli przekazujemy artykuły spożywcze ( nie dotyczy alkoholu), organizacji, która posiada status OPP i te towary zostaną przekazane na cele charytatywne tej organizacji, nie musimy naliczać podatku VAT od przekazania.

Czwarty — zakup towarów do działalności

Mamy prawo w tym przypadku do odliczenia podatku VAT, więc mamy obowiązek naliczyć VAT należny z tytułu nieodpłatnego przekazania.

Powyższą analizę musimy wykorzystywać w każdej sytuacji przekazania darowizny rzeczowej.

Kiedy taki podatek należny naliczyć?

W dacie przekazania towarów.

Darowizny dla powodzian 2024 w VAT

Dla darowizn na rzecz powodzian przewidziano wyjątek w zakresie podatku VAT od przekazania.
Nieodpłatne przekazanie towarów dla powodzian zostało objęte 0% stawką VAT, więc nawet jeśli mamy prawo do odliczenia VAT, nie musimy wykazywać VAT należnego od przekazania. Trzeba spełnić jednak kilka warunków:

1. Okres przekazania darowizny:
   Od 12.09.2024 do 31.12.2024
2. Podmiot, do którego jest przekazana darowizna:
   > Organizacje pożytku publicznego zgodnie z ustawą z 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i wolontariacie.
   > Jednostki samorządu terytorialnego.
   > Podmioty lecznicze, w zakresie ich działalności leczniczej
   > Instytuty badawcze wymienionych w ustawie z 30 kwietnia 2010 r. o instytutach badawczych.
   > Fundacje i stowarzyszenia działające w zakresie ochrony zdrowia, które mają w swoim statucie możliwość prowadzenia działalności leczniczej.
   > Jednostki organizacyjne stowarzyszeń posiadających osobowość prawną.
   > Osoby prawne i jednostki organizacyjne działające na podstawie przepisów o stosunku Państwa do Kościoła Katolickiego oraz innych kościołów i związków wyznaniowych, a także przepisów o gwarancjach wolności sumienia i wyznania.
   > Jednostki wojskowe.
   >Rządowa Agencja Rezerw Strategicznych.
3. Umowa z podmiotem:
   Stawka VAT obniżona do 0% może być zastosowana, jeśli zostanie zawarta pisemna umowa między podatnikiem, który dokonuje dostawy towarów lub świadczy usługi (darowizny), a odbiorcą tej darowizny. Ważne jest, aby w umowie określono, że dostarczane towary lub usługi będą używane w celu wsparcia poszkodowanych w wyniku powodzi.

---

Darowizny – podatek dochodowy

Kwestię darowizn w podatku VAT, mamy już dokładnie omówioną, przejdźmy więc do podatku dochodowego.

Darowizny w kosztach podatkowych

Darowizny rzeczowe, czy pieniężne nie mogą być zaliczone do kosztów podatkowych, ponieważ nie są związane z prowadzeniem działalności gospodarczej.

Wyjątek!
Można zaliczyć do kosztów podatkowych cenę nabycia lub koszt wytworzenia przekazanych artykułów spożywczych ale, muszą zostać przekazane organizacji, która posiada status OPP, a towary muszą zostać przekazane na cele charytatywne tej organizacji.

Trzeba podkreślić, że darowizna zaliczona do kosztów uzyskania przychodu nie może zostać odliczona od dochodu.

Poza wyżej wymienionymi darowiznami, innych darowizn nie można zaliczać do kosztów podatkowych, ale jest możliwość odliczenia ich od dochodu i pomniejszenia podstawy opodatkowania.

Darowizny a odliczenie od dochodu/przychodu w PIT

Podatnik ma możliwość odliczenia darowizny od podstawy opodatkowania, jeśli darowizna jest przeznaczona na określone cele i spełnia wymogi formalne. Dotyczy to zarówno darowizn pieniężnych, jak i rzeczowych.

Darowizny przekazane na cele:

kultu religijnego,

1. Komu?
   • darowizna przekazana kościołom, związkom religijnym i kościelnym osobom prawnym (tj. zakonom, parafiom)
2. Udokumentowanie
   • dowód wpłaty na rachunek płatniczy obdarowanego lub jego rachunek w banku inny niż rachunek płatniczy — w przypadku darowizny pieniężnej,
   • dowód, z którego wynikają dane identyfikujące darczyńcę oraz wartość przekazanej darowizny wraz z oświadczeniem obdarowanego o jej przyjęciu – w przypadku darowizny niepieniężnej.
3. Odliczenie
   • 6% twojego dochodu/przychodu
   • PIT-37, PIT-36, PIT-28

krwiodawstwa realizowanego przez honorowych dawców krwi,

1. Ile?
   • Zarówno za oddanie krwi jak i jej składników (np. osocza) przysługuje ta sama stawka odliczenia – 130 zł za 1 litr
2. Udokumentowanie
   • Zaświadczenie od jednostki organizacyjnej, czyli z Regionalnego Centrum Krwiodawstwa i Krwiolecznictwa (RCKiK). W zaświadczeniu podawana jest ilość bezpłatnie oddanej krwi lub jej składników.
3. Odliczenie
   • 6% twojego dochodu/przychodu
   • PIT-37, PIT-36, PIT-28

edukacji zawodowej,

1. Co?
   • Odliczysz darowiznę przekazaną w formie materiałów dydaktycznych lub środków trwałych — z wyjątkiem materiałów dydaktycznych lub środków trwałych, które nie są kompletne, zdatne do użytku lub są starsze niż 12 lat.
2. Komu?
   • darowizna przekazana publicznym szkoły prowadzącym kształcenie zawodowe lub publicznym placówkom i centrom.
3. Udokumentowanie
   • dowód, z którego wynikają dane identyfikujące darczyńcę oraz wartość przekazanej darowizny wraz z oświadczeniem obdarowanego o jej przyjęciu.
4. Odliczenie
   • 6% twojego dochodu/przychodu
   • PIT-36, PIT-36L, PIT-28

odbudowy Pałacu Saskiego, Pałacu Brühla oraz kamienic przy ulicy Królewskiej w Warszawie.

1. Co?
   • przekazałeś darowiznę na przygotowanie i realizację inwestycji w zakresie odbudowy Pałacu Saskiego, Pałacu Brühla lub kamienic przy ulicy Królewskiej w Warszawie.
2. Udokumentowanie
   • dowód wpłaty na rachunek płatniczy obdarowanego lub jego rachunek w banku inny niż rachunek płatniczy — w przypadku darowizny pieniężnej,
   • dowód, z którego wynikają dane identyfikujące darczyńcę oraz wartość przekazanej darowizny wraz z oświadczeniem obdarowanego o jej przyjęciu — w przypadku darowizny niepieniężnej.
3. Odliczenie
   • 6% twojego dochodu/przychodu
   • PIT-37, PIT-36, PIT-28

pożytku publicznego,

1. Co?
   • przekazałeś darowiznę na cele, które są określone w przepisach ustawy o działalności pożytku publicznego i wolontariacie w art. 4 ustawy
2. Komu?
   • organizacjom pozarządowym (np. fundacja i stowarzyszenie), które nie są jednostkami sektora finansów publicznych i nie działają w celu osiągnięcia zysku oraz m.in. kościołów, stowarzyszeń jednostek samorządu terytorialnego czy spółdzielni socjalnych;
   • równoważnym organizacjom, które określone są w przepisach, które obowiązują w Unii Europejskiej (UE) lub państwie należącym do Europejskiego Obszaru Gospodarczego (EOG, tj. Islandia, Liechtenstein, Norwegia), które prowadzą działalność pożytku publicznego w sferze zadań publicznych i realizują wskazane cele.
3. Udokumentowanie
   • dowód wpłaty na rachunek płatniczy obdarowanego lub jego rachunek w banku inny niż rachunek płatniczy — w przypadku darowizny pieniężnej,
   • dowód, z którego wynikają dane identyfikujące darczyńcę oraz wartość przekazanej darowizny wraz z oświadczeniem obdarowanego o jej przyjęciu — w przypadku darowizny niepieniężnej.
4. Odliczenie
   • 6% twojego dochodu/przychodu
   • PIT-37, PIT-36, PIT-28

Niektóre cele określone w art. 4 ustawy

Pomoc społeczna – wsparcie rodzin i osób w trudnej sytuacji.
Integracja społeczna – działalność na rzecz osób zagrożonych wykluczeniem.
Ochrona zdrowia – promocja zdrowia i działalność lecznicza.
Edukacja – działalność na rzecz dzieci, młodzieży i oświaty.
Kultura – wspieranie kultury, sztuki oraz ochrony dziedzictwa narodowego.
Bezpieczeństwo – porządek publiczny i obronność.
Prawa człowieka – ochrona wolności i praw obywatelskich.
Wsparcie dla seniorów – działalność na rzecz osób w wieku emerytalnym.
Wolontariat – promocja i organizacja wolontariatu.
Ekonomia społeczna – wsparcie dla podmiotów ekonomii społecznej.

Limit odliczenia

Dla osób fizycznych limit odliczenia wynosi 6% dochodu/przychodu, a dla osób prawnych 10% dochodu.

Jest on liczony jest wspólnie dla darowizn:

1. na cele pożytku publicznego,
2. kultu religijnego,
3. przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie odbudowy Pałacu Saskiego, Pałacu Brühla oraz kamienic przy ulicy Królewskiej w Warszawie,
4. kształcenia zawodowego.

Przykład
Pani Anna osiągnęła dochód za 2023 rok (PIT-36) w wysokości 100.000,00. W 2023 przekazała również darowiznę na rzecz działalności pożytku publicznego 5.000,00 oraz 2.000,00 na rzecz kultu religijnego. Ile darowizny może odliczyć?

Pani Anna może odliczyć 6.000,00, chociaż przekazała jej w sumie na 7.000,00. Wynika to z tego, że limit 6% dochodu jest łączny dla sumy darowizn, nie dla każdej z osobna.

Jeśli masz jeszcze jakieś pytania dotyczące VAT przy darowiznach lub chciałbyś podzielić się swoimi doświadczeniami, koniecznie daj znać w komentarzu!

Chętnie dowiem się, jak Ty radzisz sobie z tymi zagadnieniami. 😊 Twój głos może pomóc innym!

Podstawy prawne

1. Ustawa z dnia 11.03.2004 r. o podatku od towarów i usług
   • art.7 ust.2 – Dostawa towarów i świadczenie usług
   • art.86 ust.1 – prawo do odliczenia podatku VAT
   • art.43 ust.1 pkt 16 – zwolnienie z VAT należnego przekazywanych artykułów spożywczych 
2. Ustawa z dnia 26.07.1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych
   • art. 23 ust. 1 pkt 11 – zaliczenie w koszty podatkowe przekazane artykuły spożywcze
   • art. 26 ust. 1 pkt 9 – odliczenie darowizn od dochodu
3. Ustawa z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie
   • art.4 – cele na które powinna być przeznaczona darowizna