Poznaj różne konta wynikowe, z którymi obliczysz zysk lub stratę w firmie. Dowiedz się, jak klasyfikować przychody i koszty oraz jakie znaczenie mają konta przychodowe i kosztowe. Przeczytaj o sposobach księgowania na kontach wynikowych i zrozum, jak właściwe zarządzanie nimi wpływa na rachunek zysków i strat. Przygotuj się do efektywnego księgowania z pomocą tego wpisu.

Jakie konta wynikowe wyróżniamy?

Na początek zaczniemy od małej powtórki z poprzednich lekcji, a mianowicie przypomnimy sobie rodzaje kont rachunkowych.

Do tej pory omówiliśmy konta bilansowe, które dzielą się na konta aktywne i konta pasywne.

Jeśli nie pamiętasz, o co chodzi, wróć do wpisu Konta bilansowe — lekcja 3.

Jest jeszcze drugi rodzaj kont, czyli konta wynikowe. Tych kont używamy, aby obliczyć zysk lub stratę, jaką nasza firma wygenerowała.

Konta wynikowe dzielą się na konta przychodowe i konta kosztowe.

Polecam już na tym etapie przygotować sobie przykładowy plan kont, z którego będziecie korzystać podczas księgowania.
Osobiście często korzystam z tej strony, jak-ksiegowac.pl
Znajdziemy tam też wersję do druku, w formacie PDF. 

Przychody

Na kontach przychodowych księgujemy operacje, które wpływają na zwiększenie zysku naszej firmy, np.

• sprzedaż towarów
• sprzedaż wyrobów gotowych
• sprzedaż środków trwałych
• otrzymanie darowizny
• nieodpłatne otrzymanie środka trwałego

Co łączy wszystkie te pozycje? Ewidentnie wpływają na to, że przedsiębiorstwo się bogaci.

Przychody znajdziemy w zespole 7 w planie kont.

Koszty

Na kontach kosztowych księgujemy operacje, które wpływają na zmniejszenie zysku naszej firmy.

Przykłady: 

• zakup paliwa, energii elektrycznej itd.
• zakup usługi remontowej
• naliczenie podatku od nieruchomości
• delegacja pracownika i związane z nią koszty
• wydanie sprzedanych towarów z magazynu

Co łączy wszystkie te pozycje? Wpływają one na to, że przedsiębiorstwo się zmniejsza swój dochód.

Koszy znajdziemy w zespole 4, 5 i 7 w planie kont.

Moment powstania kosztu i przychodu

Koszty i przychody powstają już w momencie naliczenia.

Wydatki i wpływy powstają w momencie zapłaty.

Przychody – opis szczegółowy

Zespół 7

Przychody netto ze sprzedaży wyrobów gotowych

• Wartość netto, za którą sprzedane zostały wyroby gotowe, produkty.

Przychody netto ze sprzedaży usług

• Wartość netto, za którą sprzedane zostały usługi.

Przychody netto ze sprzedanych towarów

• Wartość netto, za którą sprzedane zostały towary.

Przychody netto ze sprzedanych materiałów

• Wartość netto, za którą sprzedane zostały materiały.

Przychody finansowe

• Wartość naliczonych świadczeń związanych z pieniądzem, inwestycjami. np. otrzymanie odsetek od kontrahenta
• wartość, za którą zostały sprzedane akcje
• otrzymane dywidendy 

Pozostałe przychody operacyjne

Wartość naliczonych operacji, które: 

• zdarzają się rzadko np. sprzedaż środków trwałych, otrzymanie dotacji, naliczenie kary odbiorcy za brak płatności w terminie
• przedsiębiorstwo nie ma wypływu zdarzenie powodujące przychód np. zwiększenie się wartości materiałów w magazynie, przez ich właściwości higroskopijne
• nie mieszczą się w wyżej wymienionych kategoriach przychodów

Koszty – opis szczegółowy

Zespół 4 – Koszty rodzajowe

W tym miejscu będziemy przyporządkowywać koszty, ze względu na ich rodzaj.

Amortyzacja

• umorzenie środków trwałych /wnip

 Zużycie materiałów i energii

• Przekazanie materiałów na produkcję
• Zakup materiałów biurowych
• Wszelkie paliwa, prąd, woda, gaz

Usługi obce

• coś, co zlecamy do zrobienia innym firmom np. remont czynsz usługi telekomunikacyjne itd.
• Uwaga! w tym miejscu będziemy księgować opłatę za prowadzenie rachunku bankowego

Wynagrodzenia

• Wynagrodzenie brutto

Ubezpieczenia społeczne i inne świadczenia

• składki z tytułu ubezpieczeń społecznych, FP, FGŚP obciążające pracodawcę
• usługi, przedmioty kupowane na potrzeby pracowników

Podatki i opłaty

• wszystkie podatki oraz opłaty oprócz podatku dochodowego oraz podatku VAT
• np. podatek od nieruchomości, podatek rolny, opłata skarbowa, opłata miejscowa itd.

Pozostałe koszty rodzajowe

• Delegacje / podróże służbowe
• Ubezpieczenia majątkowe
• Reprezentacja

Konto 490 – Rozliczenie kosztów rodzajowych to nie jest KOSZT !

Zespół 5 – Koszty według typów działalności

W tym miejscu będziemy przyporządkowywać koszty, ze względu na miejsce ich powstania

Koszty działalności podstawowej

• Są związane bezpośrednio z prowadzoną przez nas działalnością
• Możemy je podzielić jeszcze bardziej szczegółowo, ze względu na typ prowadzonej działalności:
  • koszty działalności produkcyjnej
  • koszty działalności handlowej / koszty handlowe
  • koszty działalności usługowej 
• przykłady: koszty zużytych materiałów, surowców do produkcji, opakowań bezpośrednich, wynagrodzenie pracowników produkcyjnych

Koszty wydziałowe

• Są związane pośrednio z prowadzoną przez nas działalnością, czyli nie wpływają na ilość wyprodukowanych wyrobów
• przykłady: związane z utrzymaniem sprawności maszyn i urządzeń, kosztami amortyzacji, czynszem za halę produkcyjną itd. 

Koszty działalności pomocniczej

• Są związane ze świadczeniem dostaw i usług przez wyodrębnione działy na rzecz innych działów wewnątrz przedsiębiorstwa
• przykłady: posiadamy dział napraw, który zajmuje się serwisowaniem maszyn w naszym dziale produkcyjnym 

Koszty sprzedaży

• Są związane z obsługą odbiorców i pozyskaniem nowych nabywców, wysyłką sprzedanych produktów i towarów
• przykłady: koszty wysyłki, koszty badań marketingowych, wynagrodzenie pracowników zatrudnionych bezpośrednio w dziale sprzedaży, koszty reklamy towarów 

Koszty zarządu / Koszty ogólnego zarządu

• Są związane z funkcjonowaniem przedsiębiorstwa
• przykłady: wypłaty zarządu jednostki, koszty pomieszczeń administracyjnych, koszty utrzymania biura itd.

Zespół 7 

W zespole 7, przychody i koszty tworzą ze sobą pary.

Koszty sprzedanych wyrobów gotowych

• ile kosztowało nas wyprodukowanie sprzedanych wyrobów gotowych

Koszty sprzedanych usług

• ile kosztowało nas wykonanie sprzedanych usług

Wartość sprzedanych towarów w cenie zakupu/nabycia

• ile kosztowało nas zakupienie sprzedanych towarów

Wartość sprzedanych materiałów w cenie zakupu/nabycia

• ile kosztowało nas zakupienie sprzedanych materiałów

Koszty finansowe

• odbicie lustrzane przychodów finansowych

Pozostałe koszty operacyjne

• odbicie lustrzane pozostałych przychodów operacyjnych

Konta wynikowe — jak księgować?

Schemat księgowania:

Zasada księgowania na kontach wynikowych jest dużo prostsza, niż na kontach bilansowych, a mianowicie:

Koszty zawsze księgujemy po DT

Przychody zawsze księgujemy po CT

Układy kosztów — po co trzeba je znać?

Kiedy przyjrzymy się nieco bliżej kosztom zwłaszcza tym na zespole 4 i 5, zauważymy coś bardzo istotnego. Mianowicie ten sam koszt może być zaksięgowany na zespole 4 (przyporządkowany ze względu na rodzaj kosztu), ale też na zespole 5 (przyporządkowany ze względu na miejsce poniesienia tego kosztu). W związku z czym, mamy 3 możliwości dotyczące księgowania kosztów i to są właśnie układy kosztów. 

Układ rodzajowy (4,7)

koszty księgujemy tylko z wykorzystaniem kont na zespołach 4 i 7. W tym układzie omijamy konta z zespołu 5.

Na schematach pomijam księgowanie na zespół 7, ponieważ księgowanie na 7 jest niezależne od układu i zawsze wygląda tak samo.

Układ funkcjonalny (5,7)

Koszty księgujemy tylko z wykorzystaniem kont na zespołach 5 i 7. W tym układzie omijamy konta z zespołu 4.

Układ pełny (4,5,7)

koszty księgujemy z wykorzystaniem wszystkich kont kosztowych tj. na zespołach 4, 5 i 7. 

Ważne! Aby zachować zasadę podwójnego zapisu, konieczne jest zastosowanie konta 490-Rozliczenie kosztów rodzajowych. To konto służy do przeksięgowywania kosztów z 4 na 5. 

Przykład księgowania

Operacja 1. Naliczenie wynagrodzenia brutto w kwocie 50.000,00:

• dotyczących pracowników bezpośrednio produkcyjnych – 25.000,00
• dotyczących pracowników działu sprzedaży – 10.000,00
• dotyczących pracowników administracji – 15.000,00

Układ rodzajowy

Dekret	Kwota	Wn/Dt	Ma/Ct
Operacja 1	50.000,00	Wynagrodzenia	Rozrachunki z tyt. wynagrodzeń

Układ funkcjonalny

Dekret	Kwota	Wn/Dt	Ma/Ct
Operacja 1	50.000,00		Rozrachunki z tyt. wynagrodzeń
	25.000,00	Koszty działalności podstawowej
	10.000,00	Koszty sprzedaży
	15.000,00	Koszty ogólnego zarządu

Układ pełny

Dekret	Kwota	Wn/Dt	Ma/Ct
Operacja 1	50.000	Wynagrodzenia	Rozrachunki z tyt. wynagrodzeń
	25.000	Koszty działalności podstawowej	Rozliczenie kosztów rodzajowych
	10.000	Koszty sprzedaży	Rozliczenie kosztów rodzajowych
	15.000	Koszty ogólnego zarządu	Rozliczenie kosztów rodzajowych

Do czego potrzebujemy konta wynikowe?

Podobnie jak konta bilansowe są potrzebne do stworzenia bilansu, tak konta wynikowe są potrzebne do sporządzania rachunku zysków i strat (RZiS).

Do wyboru mamy dwa warianty RZiS:

• porównawczy
• kalkulacyjny 

To, który RZiS będziemy wypełniać, jest uzależnione od układu kosztów, w którym księgujemy.

• Jeżeli stosujemy układ rodzajowy (4,7), wariant RZiS — porównawczy
• Jeżeli stosujemy układ funkcjonalny (5,7), wariant RZiS — kalkulacyjny
• Jeżeli stosujemy układ pełny (4,5,7), wariant RZiS — porównawczy lub kalkulacyjny