Podatek VAT – dowiedz się, czym jest i kto powinien się zarejestrować jako podatnik VAT. Sprawdź, kiedy rejestracja jest obowiązkowa, jakie są wyjątki oraz jakie warunki muszą spełnić przedsiębiorcy, by skorzystać ze zwolnienia z VAT. Przykłady, porady i wyjaśnienia – kiedy i jak złożyć formularz VAT-R, limity przychodów oraz korzyści z rejestracji.
Spis treści
Czym jest VAT?
Podatek VAT to rodzaj podatku, z którym każdy z nas spotyka się najczęściej. Jest on tak skonstruowany, aby nie rzucać się w oczy, natomiast zapewniam was,
Każdy kiedyś zapłacił podatek VAT
Podatek VAT może być nazywany różnie:
VAT – skrót od angielskiego „Value Added Tax”, czyli na polski „podatek od wartości dodanej”.
PTU — skrót od polskiego“ Podatek od towarów i usług”. Przy najbliższej okazji, zerknij na paragon ze sklepu, to właśnie taki skrót na nim znajdziesz.
Nie ważne, z którym nazewnictwem się spotkamy, zawsze będzie chodziło o ten sam podatek.
Podatek VAT jest rodzajem podatku pośredniego, co oznacza, że jest on ukryty w cenie. Często możemy nie zauważyć, że go płacimy, choć niewątpliwie ma to miejsce.
Chcesz dowiedzieć się więcej na temat VAT i tego jak działa – sprawdź mój poprzedni wpis Podatki w Polsce.
Nie ważne kim jest kupujący, czy przedsiębiorcą czy osobą fizyczną i tak podatek VAT, to on zapłaci sprzedającemu.
Kluczowym w tym wszystkim jest sprzedawca. Kim on jest i czy ma obowiązek być podatnikiem VAT.
Dla lepszego zrozumienia, tego, kto jest podatnikiem VAT, trzeba się posłużyć definicją z ustawy.
Podatnik VAT
Podatnikami podatku VAT mogą być:
- osoby prawne np. spółka zoo
- jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej np. spółka jawna
- osoby fizyczne
które, wykonują działalność gospodarczą samodzielnie, w sposób ciągły, bez względu na cel czy rezultat.
Co to oznacza?
O tym, czy zarejestrować się do VAT i stać się podatnikiem VAT zazwyczaj myślimy w momencie zakładania działalności gospodarczej i słusznie.
Natomiast są takie sytuacje, w których nawet jeśli nie mamy zarejestrowanej działalności w CEiDG, to możliwe, że powinniśmy opodatkować naszą sprzedaż.
Przykład 1
Prowadzenie działalności nierejestrowanej.
Nie mamy działalności zarejestrowanej w CEiDG, ale jeśli wykonujemy usługi lub sprzedajemy towary, które nie podlegają zwolnieniu, jesteśmy płatnikami VAT.
Przykład 2
Najem prywatny
Jeśli wynajmujemy mieszkanie w ramach najmu prywatnego na cele mieszkaniowe, to jesteśmy zwolnieni z bycia podatnikiem VAT, ale jeśli wynajmujemy parking lub wynajmujemy na cele inne niż mieszkaniowe, to korzystamy ze zwolnienia do limitu 200 tys. Po przekroczeniu mamy obowiązek rejestracji do VAT.
Kto musi być czynnym podatnikiem VAT?
Jeśli wykonujemy lub sprzedajemy którąś z pozycji poniżej, obowiązek rejestracji do VAT mamy już przed pierwszą sprzedażą.
Sprzedaż towarów lub produktów zawartych w załączniku 12 ustawy VAT:
| Wyroby z metali szlachetnych | 1. Srebro, złoto, platyna – w stanie surowym, półproduktów i proszku. 2. Stopy metali szlachetnych (srebro, złoto, platyna i ich pochodne) |
| Odpady i złom z metali szlachetnych | |
| Artykuły biżuteryjne i jubilerskie | 1. Biżuteria oraz części biżuterii z metali szlachetnych lub platerowanych metalem szlachetnym. 2. Artykuły jubilerskie ze złota lub srebra (z wyłączeniami) |
| Monety | Monety wykonane z metali szlachetnych |
| Odpady i złom elektryczne oraz elektroniczne | Złom i odpady elektryczne zawierające metale szlachetne i inne metale niebezpieczne, używane głównie do odzyskiwania metali szlachetnych. |
| Materiały do rzeźbienia i wyroby artystyczne | Materiały pochodzenia roślinnego lub mineralnego do rzeźbienia z bursztynu |
| Antyki | Biżuteria artystyczna, mająca ponad 100 lat |
| Towarów opodatkowanych podatkiem akcyzowym, z wyłączeniem: | 1. energii elektrycznej, 2. wyrobów tytoniowych, 3. samochodów osobowych 4. stanowiących środki trwałe amortyzowane przez podatnika. |
| Budynków, budowli lub ich części, z wyjątkiem: | 1. sprzedaży, przy której zakupie nie było prawa do odliczenia VAT 2. sprzedaży obiektu, na którym nie dokonano ulepszeń lub koszty ulepszeń były niskie tj. mniej niż 30% wartości początkowej obiektu. |
| Terenów budowlanych. | |
| Nowych środków transportu. | |
| Towarów sprzedawanych w ramach umowy na odległość, w tym: | 1. kosmetyków i preparatów toaletowych, 2. komputerów, wyrobów elektronicznych i optycznych, urządzeń elektrycznych, 3. maszyn i urządzeń, gdzie indziej niesklasyfikowanych. |
| Hurtowych i detalicznych części i akcesoriów do: | pojazdów samochodowych (z wyjątkiem motocykli), motocykli. |
Świadczenie usług wykazanych w art. 113 ust. 13 ustawy VAT
- Usługi prawnicze.
- Usługi doradcze (z wyjątkiem doradztwa rolniczego).
- Usługi jubilerskie.
- Usługi ściągania długów, w tym factoringu.
Jeśli nie posiadamy siedziby działalności gospodarczej na terytorium Polski.
Kto nie musi być czynnym podatnikiem VAT?
Ze względu na przedmiot działalności
Jeśli zajmujesz się tymi rzeczami, nie musisz być podatnikiem VAT:
| Dostawa towarów używanych wyłącznie do działalności zwolnionej z VAT, gdy nie przysługiwało prawo do odliczenia VAT przy nabyciu. |
| Dostawa gotowych posiłków dla pasażerów bez prawa do odliczenia VAT przy nabyciu. |
| Dostawa produktów rolnych przez rolników ryczałtowych oraz świadczenie usług rolniczych. |
| Dostawa znaczków pocztowych i innych znaczków o nominalnej wartości. |
| Dostawa ludzkich organów i mleka kobiecego. |
| Dostawa krwi, osocza i preparatów krwiopochodnych (niebędących lekami). |
| Transakcje związane z walutami i środkami płatniczymi (wyłączając monety kolekcjonerskie). |
| Dostawa złota dla Narodowego Banku Polskiego. |
| Dostawa niezabudowanych terenów innych niż budowlane. |
| Dostawa budynków, budowli lub ich części w określonych warunkach (np. nie przy pierwszym zasiedleniu). |
| Usługi |
| Czynności wykonywane na rzecz członków spółdzielni lub właścicieli lokali mieszkalnych. |
| Usługi zarządzania określonymi funduszami inwestycyjnymi i emerytalnymi. |
| Przeniesienie praw autorskich do programów komputerowych bez pobierania opłat na rzecz placówek oświatowych. |
| Usługi dentystyczne oraz dostawa protez dentystycznych i sztucznych zębów. |
| Działalność związana z grami hazardowymi. |
| Dostawa produktów spożywczych (bez alkoholu powyżej określonej zawartości) na cele charytatywne. |
| Powszechne usługi pocztowe oraz dostawa towarów z nimi związana. |
| Usługi medyczne oraz dostawa towarów związanych z opieką medyczną realizowaną przez podmioty lecznicze. |
| Usługi medyczne wykonywane przez lekarzy, pielęgniarki, psychologów oraz osoby z zawodów medycznych. |
| Transport sanitarny. |
| Usługi pomocy społecznej oraz dostawa towarów związanych z pomocą społeczną, świadczone przez m.in. ośrodki pomocy społecznej, domy pomocy społecznej, ośrodki interwencji kryzysowej, ośrodki wsparcia i placówki zapewniające całodobową opiekę. |
| Usługi opieki nad osobami niepełnosprawnymi, przewlekle chorymi lub starszymi wykonywane w ich miejscu zamieszkania. |
| Usługi opieki nad dziećmi i młodzieżą oraz dostawa towarów z tymi usługami związana, zgodnie z przepisami o pomocy społecznej i systemie oświaty. |
| Usługi w zakresie obowiązkowych ubezpieczeń społecznych. |
| Usługi edukacyjne świadczone przez: jednostki oświatowe, uczelnie, jednostki naukowe PAN oraz instytuty badawcze, prywatnych nauczycieli na poziomie przedszkolnym, podstawowym, ponadpodstawowym i wyższym. |
| Usługi nauczania języków obcych oraz dostawa towarów związana z tym nauczaniem. |
| Usługi kształcenia zawodowego lub przekwalifikowania zawodowego, prowadzone zgodnie z przepisami lub akredytowane, albo finansowane w całości ze środków publicznych. |
| Usługi zakwaterowania dla uczniów, studentów i doktorantów: w bursach i internatach dla uczniów, w domach studenckich dla studentów. |
| Usługi świadczone przez kościoły i związki wyznaniowe oraz organizacje działające w interesie członków (np. organizacje polityczne, związkowe, patriotyczne, filozoficzne, filantropijne i obywatelskie) – zwolnione, jeśli działalność nie jest nastawiona na zysk, usługi są świadczone w ramach składek członkowskich, a zwolnienie nie zaburza konkurencji. |
| Usługi sportowe i wychowania fizycznego świadczone przez kluby sportowe i organizacje związane z rozwojem sportu, z wyłączeniem usług marketingowych, reklamowych, biletowanych, zakwaterowania i wynajmu sprzętu sportowego. |
| Usługi kulturalne świadczone przez publiczne instytucje kultury lub podmioty uznane za instytucje kulturalne oraz indywidualnych artystów i twórców, gdy wynagrodzenie przyjmuje formę honorariów. |
| Usługi radiofonii i telewizji realizowane przez jednostki publiczne, z wyłączeniem usług związanych z filmami, nagraniami, produkcją reklam oraz działalności informacyjnych agencji. |
| Zapewnienie personelu przez kościoły, związki wyznaniowe lub instytucje filozoficzne, dla działalności związanej z opieką duchową. |
| Usługi wynajmu nieruchomości mieszkalnych świadczone na cele mieszkaniowe lub na rzecz społecznych agencji najmu. |
| Usługi ubezpieczeniowe i reasekuracyjne, w tym pośrednictwo i zarządzanie umowami, z wyłączeniem zbywania praw nabytych w ramach umów ubezpieczeniowych. |
| Udzielanie kredytów i pożyczek oraz pośrednictwo i zarządzanie nimi przez kredytodawcę lub pożyczkodawcę. |
| Usługi poręczeń i gwarancji finansowych oraz zabezpieczeń transakcji, a także pośrednictwo i zarządzanie nimi przez instytucje finansowe. |
| Usługi związane z depozytami środków pieniężnych, prowadzeniem rachunków, realizacją transakcji płatniczych oraz zarządzaniem nimi. |
| Usługi dotyczące udziałów w spółkach i innych podmiotach z osobowością prawną – zwolnienie obejmuje usługi oraz usługi pośrednictwa związane z udziałami, z wyłączeniem usług przechowywania i zarządzania tymi udziałami. |
| Usługi związane z instrumentami finansowymi – obejmuje instrumenty finansowe określone w ustawie o obrocie instrumentami finansowymi, w tym usługi pośrednictwa, z wyłączeniem przechowywania i zarządzania tymi instrumentami. |
Ze względu na limit przychodów
Jeśli nie mieścisz się w grupach powyżej, to oznacza, że możesz być zwolniony z bycia podatnikiem VAT, ale do określonego czasu.
Pozostali podatnicy VAT mogą korzystać ze zwolnienia do momentu nie przekroczenia kwoty przychodu ze sprzedaży w wysokości 200.000,00 zł za rok poprzedni.
Jak obliczyć limit?
KROK 1:
W pierwszej kolejności musisz zsumować wszystkie przychody ze sprzedaży za poprzedni rok.
KROK 2:
Od tej wartości odejmujesz:
- wartość wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów oraz wewnątrzwspólnotowej sprzedaży towarów na odległość
- wartość sprzedaży na odległość towarów importowanych
- wartość sprzedaży środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych podlegających amortyzacji
- wartość sprzedaży towarów i usług, zwolnionych od podatku ze względu na przedmiot działalności, z wyjątkiem:
- transakcji związanych z nieruchomościami,
- transakcje, dotyczące walut, banknotów i monet używanych jako prawny środek płatniczy (art. 43 ust. 1 pkt 7)
- usługi zarządzania np. funduszami inwestycyjnymi (art. 43 ust. 1 pkt 12)
- usługi udzielania kredytów (art. 43 ust. 1 pkt 38)
- usługi w zakresie udzielania poręczeń, gwarancji transakcji finansowych i ubezpieczeniowych (art. 43 ust. 1 pkt 39)
- usługi w zakresie depozytów środków pieniężnych, prowadzenia rachunków pieniężnych (art. 43 ust. 1 pkt 40)
- usługi, których przedmiotem są udziały np. w spółkach (art. 43 ust. 1 pkt 40a)
- usługi, których przedmiotem są instrumenty finansowe (art. 43 ust. 1 pkt 41)
- usług ubezpieczeniowych
- Jeżeli są głównym przedmiotem prowadzonej działalności. Jeżeli sprzedaż miała charakter dodatkowy, nie wliczasz jej do limitu.
Przykłady:
Przykład 1
Spółka XYZ zajmuje się wynajmem nieruchomości. W 2023 roku osiągnęła przychody ze sprzedaży w wysokości 400.000,00 w tym z tytułu:
wynajmu nieruchomości na cele mieszkaniowe 200.000,00
WDT (wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów) 50.000,00
sprzedaży środka trwałego 30.000,00
Czy przekroczyła limit zwolnienia VAT?
400.000 – 0,00 – 50.000,00 – 30.000,00 = 320.000,00
Nie pomniejszamy przychodu o kwotę wynajmu nieruchomości, dlatego że to ich podstawowa działalność.
Spółka przekroczyła limit 200.000,00 i powinna być zarejestrowana jako czynny podatnik VAT.
Przykład 2
Spółka ABC zajmuje się świadczeniem usług księgowych. W 2023 roku osiągnęła przychody ze sprzedaży w wysokości 400.000,00 w tym z tytułu:
wynajmu nieruchomości na cele mieszkaniowe 200.000,00
WDT (wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów) 50.000,00
sprzedaży środka trwałego 30.000,00
Czy przekroczyła limit zwolnienia VAT?
400.000 – 200.000,00 – 50.000,00 – 30.000,00 = 120.000,00
Pomniejszamy przychód o kwotę wynajmu nieruchomości, dlatego że to ich dodatkowa działalność.
Spółka nie przekroczyła limitu 200.000,00, więc nie powinna być zarejestrowana jako czynny podatnik VAT.
Ważne!
Limit trzeba śledzić na bieżąco, ponieważ rejestracji do VAT trzeba dokonać jeszcze przed transakcją, która spowoduje przekroczenie limitu.
Jaki limit w pierwszym roku prowadzenia działalności?
Wartość limitu dla pierwszego roku prowadzenia działalności gospodarczej
Limit 200.000,00 zł dotyczy całego okresu rocznego. W momencie rozpoczęcia prowadzenia działalności w trakcie roku, limit trzeba wyliczyć proporcjonalnie.
Wzór:
200.000 x liczba dni prowadzonej działalności gospodarczej w roku / liczba dni w roku
Przykład
Jeżeli działalność została rozpoczęta 1 lipca 2024, to na 2024 rok limit VAT wynosi:
200.000,00 × (184 dni / 366 dni) = 100.546,45 zł
W 2025 już ten limit będzie wynosił 200.000,00zł.
Jeśli nie chce Ci się tego liczyć na piechotę, możesz skorzystać z kalkulatora.
Kiedy i jak zarejestrować się do VAT?
Formularz VAT-R – Rejestracja wymaga złożenia formularza VAT-R do właściwego urzędu skarbowego. Można to zrobić osobiście, pocztą tradycyjną lub drogą elektroniczną przez portal ePUAP lub platformę e-Deklaracje.
Opłata za rejestrację – Zasadniczo rejestracja VAT-R jest bezpłatna. Jeśli jednak potrzebne jest zaświadczenie o rejestracji (VAT-5), urząd skarbowy może pobierać opłatę administracyjną – 170,00.
Potwierdzenie rejestracji – Po rozpatrzeniu wniosku urząd skarbowy wydaje zaświadczenie o rejestracji do VAT, nadając status czynnego podatnika VAT.
Do VAT trzeba zarejestrować się przed rozpoczęciem działalności, której sprzedaż będzie objęta podatkiem, lub przed początkiem miesiąca, w przypadku rezygnacji ze zwolnienia, gdy zdecyduje się na dobrowolne opodatkowanie swoich transakcji VAT.
Podstawy prawne
- Ustawa z dnia 11.03.2004 r. o podatku od towarów i usług
- art. 113 ust. 1 – zwolnienie z VAT do limitu
- art. 113 ust. 2 – czego nie wliczamy w limit?
- art. 113 ust. 5 – kiedy trzeba się zarejestrować?
- art. 113 ust. 9 – limit liczony w proporcji
- art. 113 ust. 13 – rejestracja do VAT od pierwszej transakcji
- art. 43 ust. 1 – kto nie musi się rejestrować do VAT?
Dodaj komentarz